Hacı Ağa
Bir başyapıt.
Yirminci yüzyıl İran edebiyatının en önemli yazarı Sâdık Hidâyet’in başyapıtları arasında kabul edilen Hacı Ağa, toplumsal hiciv niteliğinde bir roman olarak sosyo-politik özelliğiyle öne çıkıyor. Romanda; din tüccarı, sözde vatansever ve oportünist kişilerin birbirleriyle ilişkileri üzerinden İran toplumunda baş gösteren yozlaşma apaçık bir şekilde resmediliyor. Sâdık Hidâyet, bu büyük romanda okuyucuyu, İkinci Dünya Savaşı’nın bütün şiddetiyle devam ettiği yıllardaki İran toplumunun ve siyasetinin gerçek dünyasına götürüyor. “Şark kurnazı” tabirinin bütün özelliklerini taşıyan romanın başkahramanı Hacı Ağa, kelimenin tam anlamıyla her dönemin adamı ve çıkarları için her yolu mubah gören mizahi bir karakterdir. Bu karakter etrafında dönen diyaloglar ve düşünceler, okuyucuyu güldürürken düşündürüyor, dönemin siyasilerinin ve ileri gelenlerinin nasıl bir bataklığa gömülüp, halkı nereye doğru çektiklerini gözler önüne seriyor. Dönemin “Şark dünyasına” ironik bir üslupla yaklaşan Hidâyet, bu güçlü romanıyla 1940’lı yıllardaki İran siyasetinin ve gündelik hayatının panoramasını çiziyor.